Otto Rene Castillo
گواتیمالاءِ نمیرانیں شائر
نبشتہ کار: جہانزیب بلوچ
لھتیں انچیں گپ ءُ باوست مئے نیامءَ چست بیت کہ آھانی آسر مارا دست نہ کپ ایت۔
اشانی تہءَ یک باوستے لبزانک ءُ سیاست ئیگ انت، بازیں مردم اشاں یکیں چیز سرپد بیت ءُ باز اشاں جتا لیک ایت۔ اے نوکیں باوستے نہ انت، اے بابتءَ افلاطون ءُ ارسطوءِ ھم بازیں گپ ءُ باوست است انت۔ ھیر ھرکسءَ دنیاءِ چارگءِ جتائیں چم ءُ لیکہ یے گوں، چو کہ ھرچ چاگردےءِ وتی جتائیں جاور بنت گڑا ھمے ھسابءَ ھما مردمانی چیزانی چارگءِ وڈ ءُ ڈول بنت۔
پہ درور اگاں من انچیں جاگہ یےءَ نشتگ آں کہ اودءَ ھچ زورآوری ءُ زلم نیست، انسانی کُشت ءُ کوش نیست یا سک کم انت ءُ چاگردی جیڑہ نیستیءِ برابرءَ اَنت گڑا من آ مھلوکءِ درد ءُ رنجاں ماراِت کت نہ کناں کہ ھما مھلوک اے درد ءُ رنجانی تہءَ گوزگءَ انت۔
من کہ اے زورآوری ءُ لگتمالیءَ نہ گنداں گڑا منی لبزانکءِ تھءَ ھم زورآوری ءُ لگتمالیءِ کسہ نہ بنت بگندئے یک حسنےءِ ستاہ بہ بیت یا دگہ یک ھما چاگردی تبے ءِ کسہ یے بیت۔
بلے ھما مردم کہ آئی ءِ چپ ءُ چاگرد لگتمال کنگ بوتگ، مردم کشگ ءُ جَنگ بوھگءَ انت ءُ ریپینگ بوھگءَ انت گڑا آ مردم وتارا چتور چہ وتی چارگرد ءُ جاوراں دور داشت کنت، آ نودربرے بہ بیت، صحافی یے بیت یا نبشتہ کارے بیت، اے پہ درستاں الّم بیت کہ آ وتئ کردءَ کدءِ وت پیلو بکن انت۔
یک انچیں کارستے گواتیمالاءَ بوتگ، اٹو رینے کاسٹیلو، کہ پہ وتی زمینءِ ھاتر ءَ شہید کنگ بیت۔ شائرے بیت، تامر سازی ھم کنت بلے پہ وتی ڈیھءِ ھاتر ءَ توپکءِ چست کنگءَ چک ءُ پد نہ بیت۔
گواتیمالا جاورءِ سرءَ کسانیں چمشانکے
جون 1944ءَ وھدے کہ جوان فیڑریکو پونس گوں وتی پوجءَ جورج ابیکوءِ ھکومتءَ ھلاس کنت ءُ وت ھکومتءِ سرا کئیت بلے پیسری ایں ھکومتءِ وڈءَ زالمیءَ برجاہ داریت گڑا دگہ یک مزنیں پوجی اگدہ داریں، جیکوبو اربینز، لھتیں ماہاں پد جوان فیڈریکو پونس ھکومتیءَ دور دنت ءُ گچینکاری کنائین ایت ءُ اولی رندا گواتیمالاءَ جمہوری الیکشن اڈ دیگ بیت ءُ جمہوری حکومتے کئیت۔
پدا کہ 1951ءَ اربینز ھکومتیءَ کئیت گڑا باز کار کنت، وانگ ءُ زانگءِ نظامءَ شرتر کنت، بے لوگیں مردماں زمین دنت ءُ پہ دہقان کارانی آسانیءِ ھاترا بازیں مَٹّی کاریت۔ بلئے امریکی چیریں ادارہ سی آئی اے(سینٹرل انٹیلیجنس ایجنسی) ءِ دستءِ چیریں پوجی ٹولی یے کارلوس ارمسءِ سروکیءَ اے ھکومتءَ چگل دنت۔
اے وھدءَ سرد جنگءَ سر زُرتگ ءُ دنیا دو نیمگ اِنت۔ کمیونسٹ ءُ کیپٹلسٹ بلاکانی تھءَ بھر انت۔ امریکہ ھمے ترسءَ گواتیمالاءِ ھکومتیءَ چگل دیائین ایت کہ بگندئے اے ھکومتءِ زور کمیونسٹ بلاکءِ نیمگءَ اِنت، پرچہ کہ گواتیمالاءِ ھکومت لھتیں انچیں پیسلہ ءُ پالیسی کاریت کہ آ پیسلہ ءُ پالیسی امریکی ملٹی نیشنل کمپنی یونائٹڈ فروٹ کمپنی ءَ تاوان دئیگءَ بنت۔
بے نامیں جنگی گراب بنت کہ لوگ ءُ جاگہانی سرا بمب گواری کن انت، ریڈیو ءُ آ دگہ پروپیگنڈاءِ ایوز ءَ چہ مردم ریپینگ بنت ءُ چہ اربینزءَ دلگران کنائینگ بنت۔
چہ ھمدا اربینز استعفیٰ دنت ءُ ایشی ءِ جاگہ ءَ ارماس ھکومت نندارینگ بیت۔
اٹو رینے کاسٹیلو
کاسٹیلو گواتیمالاءِ شھر کویٹزالٹینانگوءَ 25 اپریل 1934ءَ ودی بیت۔
کاسٹیلو چہ اسکولءِ زمانگءَ گوں سیاسی چست ءُ ایراں بھر زور ایت ءُ سٹوڈنٹس یونینءِ کارمستر ھم گچین کنئگ بیت ءُ ھمے اسکولءِ زمانگءَ آشوبی لبزانک وان ایت۔ دیمترا 17 سالءِ امرءَ گواتیمالا ورکرز ءَ ھم ھوار بیت۔
وھدے کہ گواتیمالاءِ جاور گیشتر پہ سیاسی مردماں ھراب بنت گڑا دگہ بازیں سیاسی مردمانی ھمرآئیءَ کاسٹیلو ھم درانڈیھ بیت ءُ ایل سیلواڈورءَ رؤت۔
ماں درانڈیھیءَ کاسٹیلوءِ نام ھما وھدءَ دیما در کئیت وھدے آ یونیورسٹی آف سین سیلواڈورءَ روت ءُ کانود وان ایت۔ چہ ھمدا آ شائر ءُ ادیبیں مردمےءِ ھسابءَ پجارگ ءُ زانگ بیت۔
گوں ھمے چست ءُ ایراں آ ایل سیلواڈور کمیونسٹ پارٹیءَ ھم ھوار بیت ءُ پہ لبزانکی ءُ شائری کارانی ھاترا 1955ءَسنٹرل امریکن پرائیز ہم دیگ بیت۔
چو کہ کاسٹیلو نبشتہ کار ءُ شائرے بیت بلئے آ وتی نبشتہ کاری ءُ شائریءَ گوں وتی لھتیں زاتی عارضی ءُ ھیالی جیڑہاں بندوک نہ کنت بلکہ آ وتی شائریءِ تھءَ وتی چاگردءِ اکسکاریءَ کنت۔ کاسٹیلوءِ یک لچہ یےءِ کسانیں بھرے کہ آ زانتکار ءُ نبشتہ کاراں شگان جنئگءَ انت کہ آ چوں چہ وتی چاگردی زمہ واریاں چہ گستہ انت:
Apolitical intellectuals-
One day”
the apolitical
intellectuals
of my country
will be interrogated
by the simplest
of our people.
They will be asked
what they did
when their nation died out
slowly,
like a sweet fire,
small and alone…
Apolitical intellectuals
of my sweet country,
you will not be able to answer.
A vulture of silence
will eat your gut
Your own misery
will pick at your souls.
And you’ll be mute,
“in your own shame.
لھتیں وھدءَ پد کہ ارماس بیران بیت گڑا کاسٹیلو وتی ڈیھءَ روت ءُ ھمودا وانگ ءُ زانگءَ پدا بندات کنت۔ کاسٹیلوءَ چہ یونیورسٹیءِ نیمگءَ یک اسکالرشپے رسیت ءُ جرمنیءَ روت۔ کاسٹیلو مزنیں وھدےءَ تاں یورپءَ بیت۔ یک سکیں آرامیں زندے گوازینگءَ بیت بلئے کاسٹیلوءِ پہ وتئ زمینءِ ھاترا مھر بگندئے کاسٹیلوءَ گیش درانڈیھ بوھگءَ نئیل انت، کاسٹیلو پدا ملکءَ کئیت۔
وھدے کہ 1964ءَ کاسٹیلو واتر کنت گڑا سیاسی چست ءُ ایرانی بھر بیت ءُ وتی ایردستیں مھلوکءِ آواز بیت۔ یکبرے پدا کہ جاور پہ سیاسی مردمانی ھاترا نگیگ بنت گڑا کاسٹیلو رؤت یورپءَ۔ بلئے 1966 ءَ کہ ریولوشنری پاٹی گچینکاریءَ کٹ ایت گڑا کاسٹیلو پدا واتر کنت ءُ گوں وتئ سیاسی پارٹیءِ کاراں دلگوش بیت۔
گواتیمالاءِ جاور شرتر ءُ ملک ءُ مھلوک آباد بوھگءَ بنت بلئے سرد جنگءِ سوبءَ امریکہ وتی تاگتءَ ودّینگ لوٹ ایت ءُ یکبرے پدا گواتیمالاءِ سرا وتی لابی ءِ آرگءِ ھاترا اے ھکومتءَ چہ سی آئی اےءِ کمکءَ چگل دیائین ایت۔ امریکہءِ ترس ھمے بیت کہ گواتیمالاءِ نزیکی گوں سویت یونینءَ گیشتر انت پمیشکہ امریکہ اے بیانیہءَ دیما کار ایت
” Save Guatemala from Communist Barbarism”
امریکہ گواتیمالاءِ پوجیاں کائونٹر انسرجنسی آپریشن کاونٹر انسرجنسی آپریشن ءِ تربیتءَ کنائین ایت کہ آ پدا لفٹ ونگءِ سیاسی مزاحمت کاراں دزگیر کن انت، ٹارچر کن انت کُش انت یا گار ءُ بیگواہ کن انت۔
ھمے زلم ءُ زوراکیانی سوبءَ گواتیمالاءِ تھءَ یک گوریلا فورسے جوڈ بیت کہ ایف اے آر نامءَ زانگ بیت، چہ درستیں راہ ءُ درانی بند بوھگءِ سوبءَ کاسٹیلو توپکءَ زور ایت ءُ ظالمءِ بگیریءَ کنت۔
جنگءَ لھتیں ماہ گوز ایت پدا کاسٹیلو گوں وتی لھتیں ھمراھاں گرگ بیت، ءُ لھتیں وھدءَ زندانی کنگ بیت کاسٹیلو بازیں جست، پرس ءُ ٹارچرءَ پد زندگءَ زندگ ماندارگ بیت ءُ پہ وتی زمینءَ نمیران کنگ بیت۔
اٹو رینے کاسٹیلوءِ زندءِ گیشتریں بھر درانڈیھی ءُ ایردستی ءِ آماچ بوتگ، پمیشکہ آئیءِ شائری ایردستءِ آواز ءُ پریات بوتگ۔
