The Prince
نوشتکار: نکولو میکاولی
چمشانک: آسکان بلوچ
نکلو میکاولی 1469 اٹی اطالیہ نا شار فلورنس اٹی ودی مس ۔ اونا باوہ نا پن برناروودی نکلومیکاولی ئس ہرا اسہ وکیل اس ئس۔ نکلومیکاولی مدیچی خاہوت نا جلاوطنی آن گڈ اٹلی نا فلورنٹائن ریپبلک اٹی چانڑدہ سال حوالکارمس ۔ ہرا وخت 1512 ٹی مدیچی خاہوت حاکمی آ پدی بس تو میکیاولی ءِ اونا عہدہ غان کشنگا ۔ سیاسی زند ئنا برجا غا کڑد آن مُر تخسا اودے جیل آ مون تننگا۔ اوڑان گڈ او ” دی پرنس ” ءِ نوشت کرے ، ہرا سیاست دان آ تا بے رحمی ، چالاکی و مفاد پرستی نا باروٹ ئٹ چنکو کتاب ئس اسک ، ہرا ٹی میکیاولی نا بھلو درستی راستی ئس مس و اودے ” پوسکنا سیاسی نظریہ نا باوہ ” نا پنٹ ئٹ چاہنگفے ۔ دی پرنس آن بیدس میکیاولی نا کتاب آ تیٹی ” Discourses on Livy” و The Mandrake ساڑی ءُ ۔ او چندی نظم و ڈرامہ غاتے ہم لکھانے ۔ اونا تپاخ 21 جون 1527 اٹی فلورنس اٹلی ٹی مس۔
ہرا وخت میکاولی ءِ سیاست آن مُر تخنگا تو دا اوڑکن اسہ تارمہ ءُ وخت اس ئس ولے سیاست آن مُری ٹی اودے رومن نا دیہاڑ ءِ خواننگ و مقالہ نوشت کننگ کن وخت رسینگا، خاص وڑئٹ دی پرنس نا نوشت ۔ حاکمی حکمرانی و بقا نا بارو ئٹ دا گوئنڈ انگا نوشت نا بُنداوی سرحال تقدیر نا طاغت مون ئٹی انسان نا تینا بخت ءِ تینٹ سر تننگ نا لائخی ءِ، ہرادے سیاسی فلسفہ تون گنڈنگانے کہ کس ئس ہم تینا پگہ یعنی آخبت ءِ جوڑ کننگ و رکھنگ کن اسہ نا اسہ وڑ و ڈول ئسے نا آسراہ ءِ ہلنگ کیک۔ بلے دا بھاز انگا بندغ آتا خیال ءِ کہ کتاب ” بادشاہ یا شہزادہ ” زمانہ نا ٹِک انگا سیزر بورژیا نا زند آ تفوک ءِ ولے گڑاس نوشتوک دادے ملنڈ ئس سرپند مرسا پارہ کہ دا کتاب ظلم ءِ ودفنگ تون گنڈوک ءِ ۔
میکاولی اطالیہ نا پنی ءُ مفکر اس ئس، ہرادے حکومت و سیاست اٹی عملی وڑٹ ساڑی مننگ نا وار ملا و او تینا آزموندہ غاتے مونا تخسا دا کتاب ” بادشاہ” یا “شہزادہ ” ءِ نوشت کرے ۔ میکاولی دا کتاب اٹی پارینے کہ مملکت انت ئسے ؟ اونا اخس دروشم ءُ ؟ او امر دوئی مریک و امر برجاء تخنگک و انتئے ضائع مریک ؟ او بادشاہ و اونا دروشمک ، اونا جنگی ذمہ واریک ، سپاہی و اونا دروشمک و اطالیہ نا بادشاک و اوفتا حکومت نا وخت و اوفتا بادشاہی ءِ امر زوال بس ؟ داڑا سرجمی ئٹ شرہ کیک ۔ گواچن ئٹ دا کتاب ءِ نوشت کننگ نا اونا مسخت حاکم ءِ ہمو گُر آ تیان پاروئی ئس ہرافتے او تینا پانزدہ سال نا آزموندہ غا تیٹی ہیل کریسس و دافتیا عمل کرسا او اطالیہ ءِ ولدا آجو کریفنگ کیک ۔
نوشتوک نا ردٹ دا کتاب ءِ او پانزدہ سال نا آزموندہ غاتا روشنائی ٹی نوشت کرینے و پانزدہ سال نا آزموندہ و خواننگ آن انتس او دوئی کرے ہمو غٹ ءِ اندا کتاب اٹی تالان کرینے ۔میکاولی ءِ مکر و چمبازی نا سیاست نا سیانڑاس تکنگاکہ ، ہرا حکومت ءِ برجا تخنگ کن ہر وڑ نا اٹکل آتے جوان گوہنداکہ ۔ دا کتاب نا خواننگ آن گڈ میکاولی نا گواچن و اونا خیال آ تیان درستی راستی مننگ کیک ۔ میکاولی تینا کتاب ” بادشاہ” ٹی لکھک کہ حکومت نا اِرا دروشم مریرہ اسٹ بادشاہی ارٹمیکو جمہوری وڑ و ڈول نا حکومت ولے داڑے او زیات بادشاہت ءِ درشان کرینے و مستی بادشاہت نا ہم اِرا دروشم درشان کرسا نوشت کرینے کہ بادشاہت یا تو مادر زاتی(موروثی) مریک یا تو پوسکن مریک ۔ اندن مستی پوسکن مروک آ بادشاہت نا ہم اِرا دروشم مریرہ اسٹ اسل بناہ غان مریک و ارٹمیکو اسہ پین مملکت ئسے آن ہرفنگسا اسہ متکنو مملکت ئسے نا بشخ جوڑ مننگ۔ بادشاہت ٹہفنگ ئٹ ہم وخت وخت بخت ئنا گُرج مریک و وختس او جند ئنا کوشست آتا عمل دخل آن مریک ۔ او مستی پاہک کہ پوسکنا بادشاہت آن زیات مادر زاتی یا خاہوتی بادشاہتءِ چلیفنگ آسان مریک اونا سوب دادے کہ اُلس اسہ خاص ءُ خاہوت ئسے نا حکومت آ ہیل کیک ۔
خاہوتی بادشاہ تون تینا منوک آتے ریفنگ نا خاص سوب و گرج مفک و مخلوق ہم اوڑتون مہر کیرہ۔
پوسکنا حکومت آتے وے سفا انگا حکومت ہم پاننگک دوننگا حکومت آ تیٹی جنجال ، گڑبڑ و سختیک ہم زیات مریرہ گیشتر پوسکنا حکومت آک ہمو وختا مونا بریرہ ہرا وخت عوام جوانی نا اومیت ئٹ بادشاہ نا اواری ءِ یلہ کیرہ و بغاوت کیرہ۔
ولے آزموندہ غاک معلوم مریک کہ حالت آک پین خراب مننگ ءُ ہرا اسہ پوسکنو حاکم سینا بننگ نا سوب جوڑ مریرہ ۔ جوانی بفنگ نا سوب آن ہمو حاکم نا دشمن جوڑ مریرہ ۔ اگہ وطن و بولی اسٹ ءِ گڑا الس ءِ توننگ آسان مریک ولے شرط دادے کہ او جاگہ نا مخلوق آجوئی آ ہیل مفس ۔ قوضہ ءِ برجا تخنگ کن المی ءِ کہ ہرا خاہوت نا وختی آن حکومت مسونے اودے بھس کننگے، پوسکنا قانود آ تیان بچفنگ و بادشاہ ہمو علاقہ ٹی رہنگ ءِ تانکہ فساد یا بغاوت نا بنا مننگ آن معلوم داری رسینگے و اودے توننگ آسان مرے و الس نا دُو حاکم اسکان زو سر مرے ۔
او مستی پاہک کہ قوضہ ءِ برجا تخنگ کے خاص ءُ جاگہ گچین کننگے و ہموڑے پوسکنو آبادی جوڑ کننگے و اوفتیان کاریم ہلنگے، داڑان غٹ آن بھلا بھرم دا مریک کہ اوفتیا خڑچ آک کم بریرہ و نا اواری ءِ اسل یلہ کپسہ و ہر وخت نا پاننگ آ توار چست کیرہ انتئے کہ او ریاست نا بشخ ئس مریرہ ۔ اندن اگہ فوج تخنگ نا رضا مس تو داڑان خڑچ آک زیات مریرہ، جاگہ نا بندوبست و اسہ جاگہ غان ایلو جاگہ غا دننگ کن آسراتی تا گرج مریک ۔
میکاولی پاہک بادشاہ نا مُر ہننگ المی ءِ اگہ او بروکا ویل آ نگاہ تخپک گڑا حالات آتے سنبھالنگ اونا وس اٹی مفسہ۔ اندن او اطالیہ غا قوضہ کروکا لوئیز آتا ردی تے درشان کیک کہ اوفتیان پنچ خطا مسر ۔
اوفک نزور آتے لتاڑار ، ہمسایہ بادشاہ ءِ طاغت تسر ، جہانی طاغت ئسے خواہفیر ہرا طاغت اٹی اوفتون بریبر ئس ، اونا جند اوڑے رہنگتو و پوسکنو مخلوق آباد کتو و دا غٹ ءِ السا اگہ او کلیسا نا اواری و ہسپانوی تے اطالیہ غا بننگ کہ التوکہ تو اودے شکست تون مون تروئی ہچبر متوکہ۔
او سکندر اعظم نا وخت ءِ درشان کرسا پاہک کہ اونا وخت ئٹی ملک ئنا ہچو بشخ ئسیٹی ہچو بغاوت ئس متو انتئے کہ او ریاست نا وڑ و ڈول ءِ ٹہفنگ کن پیسئی آ یا مڈی آن پُر انگا بندغ آتا جاگہ غا تینا کاریمی تیان کمک ہلککہ انداڑان بیدس بادشاہ غان پین کس ئنا ہیت چلینگتوکہ ۔ او پاہک کہ سرسوب آ بندغ ہمودے ہرا تینا بخت آ یخین آخا بلکن تینا کوپہ نا طاغت آ باور کیک ولے بھاز کم دونو بندغ ارے ہرافتے بخت آن حاکمی رسینگانے ، گیشتر مخلوق ءِ حاکمی ایلو تا کمک آن رسینگانے یا تو بھلو ڈوھ کننگ آن حاکم جوڑ مسونو۔
او حاکم نا اسہ پین مسٹمیکو دروشم آ ہم ہیت کرسا نوشت کیک کہ حاکمی نا اسہ جتاو دروشم ئس قومی حاکمی ءِ ہرا تینا خڑک ئنا راجی سنگت آتا مہروانی آن رسینگک ۔ دا سیانڑائی و بخت اڑتوما تیان رسینگک ۔ دا حاکمی یا تو قوم ئنا مہروانی تیان رسینگک یا سیال و قریب آتیان انتئے کہ ہر جاگہ دا اڑتوما ٹولی ساڑی مریرہ ۔ سوب دادے کہ قوم ئنا استخوائی مریک کہ دافک اوفتیا حکومت کپس و دافک خوارہ کہ قوم آ حکومت کین و اوفتے ریفسا کان ۔ دوننگا حاکمی یا جمہوریت مونا بریرہ۔
او قومی حاکمی آن گڈ مذہبی حاکمی نا ذکر ءِ کیک مذہبی حاکمی یا تو بخت آن یا لائخی آن رسینگک ولے اودے برجا تخنگ کن دافتیان اسٹ نا ہم گرج مفک انتئے کہ حاکم تیٹی دا اسٹ انگا حاکم ءِ ہرادے تینا حاکم نا رکھے کننگ نا گرج مفک ، منوک آتا است ئٹی بادشاہ غان جتائی نا استخوائی مفک الس نا خیال مریک کہ اوفتا عزت خدا نا پارغان ءِ و اونا برجا تخوکا ہم خدا ءِ۔
نوشتوک بادشاہی ، اونا دروشمک ، اوفتے دوئی کننگ نا وڑ و ڈول و برجا تخنگ نا اٹکل، بادشاہ نا جنگی ذمہ واریک ، اوفتا عادت آک ، سخی گری و سختی ، است ئنا خل مننگ و موم مننگ آ سرجمی ئٹ شرہ کننگ آن گڈ لشکر و اونا دروشم آ تیا ہیت کیک ۔ او لکھک کی ملک آک پوسکن مریر یا متکن یا اوار اوفتیکن بنیادی گڑا جوان انگا قانود و جوان انگا لشکر ءِ ولے جوان انگا قانود بیدس جوان انگا لشکر آن مننگ کپک ۔ ملک ئنا رکھ اکن لشکر یا تو اونا جند ئنا مریک یا تو پیسہ ٹی و کمکی لشکر یا اڑتوما تیا ساڑی مریک ۔ زر ئنا و کمکی لشکر بے وڑ و خطرناک مریک ہرا بادشاہ تینا ریاست نا بنیاد ءِ دوننگا لشکر آ تخک تو اودے ہچبر سوگوی ،امن ، سلامتی و سرسوبی رسینگپک۔ دافتیٹی وفا پنی آ گڑا ہچ مفک امن نا دے تیٹی سنگتاتا مونا دلیری نا ہیت کیرہ ولے جنگ ئنا وخت آ میدان ءِ نررہ الرہ امن نا دے تیٹی دزرہ و جنگ ئنا وخت آ دشمن جوڑ مریرہ دافتیا یخین کننگپک کہ ہرا وخت بدلینگر و دشمن تو اوار تمر ۔ چار پیسہ کن دیر تینا جان ءِ ندر کیک ؟
اطالیہ نا بربادی نا سوب ہم اندا ئس کہ او تینا غٹ اومیت آتے زر دوست تخوکا لشکری کارندہ غا تیان تخا ہرافتا بے لائخی نا سوب آن فرانس اطالیہ غا قوضہ کننگ ئٹ سرسوب مس ۔ زر دوست تخوکا لشکر آن بھرم بھاز کم و بھاز ہُرے آن رسینگک ولے نسخان گمان آن پیشن مریک۔
زردوست تخوکا لشکر آن گڈ ایلو بے وڑ انگا لشکر کمکی لشکر مریک ۔ کمکی لشکر آن مراد کہ پین بادشاہ سے آن تینا رکھ اکن خواہفوکا لشکر ءِ ۔ کمکی لشکر ہچبر کاریم اٹی بفک و کمکی لشکر ءِ خواہفوکا بادشاہ ہر حال اٹی نسخان اٹی مریک اگہ او جنگ اٹی سرسوبی دوئی کیک تو بادشاہ اونا بندی مریک و اگہ شکست ملا تو بادشاہ خلنگک ۔ پوپ جولیس دا نا اسہ بھلو مثال ئسے ہرا فرارا ءِ دوئی کننگ کن پیشن نا تیان کمک ہلک ولے اونا بخت جوان ئس کہ او نرنگ ئٹ سرسوب مس و دانا ایلو مثال فلورنس نا مخلوق نا دہ ہزار فرانسیسی تا پیسا نا گیرہ کن خواہفنگ و یونان نا بادشاہ نا دہ ہزار ترک لشکری کارندہ غاتے تینا رکھ اکن خواہفنگ ئس۔ جنگ ایسر مننگ آن گڈ او اوکان اننگ کن تیار متوس اوڑان پد یونان نا غلامی نا بناہ مس ۔ زردوست تخوک آ لشکر کمکی لشکر آن بھاز جوان ءِ انتئے کہ او اگہ نسخان رسیفنگ خوار تو اوفتے وخت درکار مریک۔
اوڑدہ لشکر ہمو لشکر آ تیان جوان ءُ ہرا بیرہ زردوست تخوک یا کمکی لشکر ءُ۔ اوڑدہ لشکر آن مراد لشکر نا اسہ بشخ ئس قومی و اسٹ زردوست تخوک لشکر آ ساڑی مریک۔ اوڑدہ لشکر قومی لشکر آن زیات بے وڑ مریک ۔ ہیت دادے کہ بیدس قومی لشکر آن ہچو بادشاہی ئس رکھوک اف انتئے کہ اوڑتون او طاغت مفک ہراڑان او سختی تا وختا تینا رکھے کے ۔ بادشاہ نا ذمہ واریک اِرا وڑ مریرہ اسٹ دا کہ او عمل کریسا لشکر ءِ صف جوڑ کننگ کن تعلیم ایتے تینا ہیب کیب ئنا معلوم داری ءِ تخے و ارٹمیکو تینا ذہنی تربیت کن خوانے۔
کتاب نا گڈسر اٹی او اطالیہ نا آجو کننگ کن ” ژیوواتی مدیچی لورنزد نا ارٹمی مار ہرا 1513 غان لیودہم نا پن آن پاپائے روم جوڑ مس” آن خواست کیک کہ نا خاہوت آن بیدس اودے کس نظر بفک کہ او اطالیہ ءِ دا خونخوار تیان آجو کے ہرافک سد آ سال تیان تباہی، ظلم و لٹ و پل ءِ برجا تخانو داسہ اطالیہ نا مخلوق اوار مننگ کن تیار ءُ شرط دادے کہ اوفتے اوار کروکس مرے ۔ او لکھک کہ دا کتاب ءِ ای نیکن کننگٹ اومیت ءِ نے وڑوئے او نی داڑا عمل کرسا تینا پالیسی تے جوڑ کروس و اطالیہ ءِ آجو کننگ ئٹ سرسوب مروس۔
سیاست نا اخلاق تون ہچو سیالی ئس اف. (نکلو میکاولی)
